Voor een online conferentie over conflictvrij leven, gaf ik onlangs een interview over dialoog. Wat het is, wat basisprincipes zijn en waarom ik me met dialoog bezighoud. Het is een interview in het Duits en van een uur, dus niet geschikt voor haastige types 😉
[:]
Soms lees je een boek dat iets doet verschuiven in jezelf. Nu, Polarisatie is zo’n boek. Het gaf me inzicht in hoe het huidige politieke en maatschappelijke klimaat ontstaat en gevoed wordt. Wat is de brandstof van het populisme? Heel interessant dus en het stelde mij ook voor vragen. Wat doe ik als het gaat om polarisatie? Wat helpt en wat maakt het erger? Het is goed je daarvan bewust te worden en dit boek van Bart Brandsma geeft in klare taal en kort en krachtig antwoord op deze vragen.
Bart Brandsma gaat gelukkig verder dan een beschrijving van hoe polarisatie werkt. Hij geeft ook zijn ideeën over hoe de kracht van polarisatie te verminderen. En daar komt mijn vakgebied Dialoog om de hoek kijken. Hij pleit ervoor altijd bewust te werken aan het creëren van een sterk midden. Een midden waar de onderwerpen waarom het echt gaat (een bepaalde schaarste) in een dialogische context onderzocht kunnen worden. Dat het voor mensen en in het bijzonder politici de kunst is in het midden de juiste vragen te stellen en aandachtig te luisteren alvorens een ontwikkelingsrichting te kiezen of te stimuleren.
Eigenlijk is dit boek verplichte kost voor iedere politicus, maar eigenlijk zou iedereen het moeten lezen.[:]
“De vele gezichten van hoogbegaafdheid bij jongeren en volwassenen.”
Kieboom en Venderickx werken al twintig jaar met hoogbegaafden en hebben met duizenden gesproken. Op basis van deze rijke ervaring, schreven zij een boek waarin hun kennis samenkomt. Ze geven uitleg over hoe hoogbegaafdheid wordt ervaren: een denkluik en een (nieuw) zijnsluik. Ze gaan in op hindernissen waar hoogbegaafden (HB-ers) mee kunnen worstelen, de zogenaamde embodio’s (uit het Grieks). En ze verklaren dat er in beginsel drie types hoogbegaafden zijn, om dat meteen daarna weer te relativeren want iedere HB-er is uniek…
Het gaf me nieuwe inzichten over hoe hoogbegaafdheid zich manifesteert. Daarnaast raakte het me ook persoonlijk omdat ik bepaalde embodio’s erg herken en weer voelde hoe ik daarmee heb geworsteld en ook hoe ik “boven ben gekomen”. Dat gaf een ervaring van dankbaarheid.
Ik denk dat het boek bruikbaar zal zijn in mijn coachingspraktijk om samen de embodio’s onder ogen te zien en te snappen hoe het HB-brein werkt en uitermate slim is in het wegrationaliseren en ontkennen van deze hindernissen.
Wat ik een beetje jammer vond in het boek is dat het niet zo ingaat op de mogelijkheden om embodio’s te overwinnen. De auteurs delen een aantal persoonlijke verhalen van clienten, maar wat nu werkzame methoden zijn dat blijft wat vaag. Ze hebben het bijvoorbeeld over focusverlegging, maar leggen dat niet uit. Dat blijft het geheim van de smid.
Vrije ruimte, als we die toch maar meer voor onszelf konden organiseren. Vrije ruimte buiten de tijd om te reflecteren, te werken aan meesterschap en stil te staan bij de grote vragen. Zoals de ultieme vraag: Wat is het goede leven?
Een ondertitel van dit boek luidt: Klassieke scholing voor de hedendaagse praktijk. Dat is het precies. Op heel toegankelijke wijze met goede voorbeelden uit de praktijk, schetst dit drietal hoe we in deze tijd onze scholing ter hand kunnen nemen. Geen vakscholing, maar levensscholing. Via de grammatica (hoe te verwoorden), de retorica (hoe vrijmoedig te spreken) en de dialectica (hoe te redeneren) naar de ethica: het meesterschap.
Ik heb bijzonder genoten van dit boek, omdat het een verademing is weer stil te staan bij zorgvuldig redeneren in tijden van nepnieuws. En voor wie denkt dat het een rationele exercitie is, lees het boek: zowel hoofd, hart als buik worden aangesproken als bronnen van weten.
Naast veel nieuwe inzichten, sprak mij in het bijzonder aan het begrip ‘hegemonikon’. Dat is een begrip van de stoïcijnen voor “innerlijke stuurman”:
“De innerlijke stuurman doet niet alleen een beroep op mijn verstandelijke vermogens of argumentatieve vaardigheid, maar ook op mijn houding, de kwaliteit van mijn betrokkenheid, de aard van mijn verbondenheid met de kwestie en met de mensen die er een rol in spelen.”
Ik ga in mijn dagboek zo nu en dan in gesprek met deze innerlijke stuurman en dan doe ik vaak interessante ontdekkingen. Daar blijkt ook een term voor te zijn: reflectief dagboek schrijven. En ik vraag mezelf meteen af of dat ook niet een mooie vorm kan zijn om aan te bieden bij coaching. Kortom: voldoende inspiratie![:]
In maart van dit jaar keek ik naar de video van een interview met Margaret Wheatley. Zij is de afgelopen jaren een grote inspirator voor mij geweest, in het bijzonder met haar boekje “Perseverance” over pioniers. In deze video sprak ze over het creëren van zogenaamde “islands of sanity”, een term die me meteen aansprak. Sindsdien keek ik uit naar dit boek waarin ze ingaat op deze islands of sanity.Deze vraag suggereert dat je in je leven één specifieke loopbaan behoort te kiezen. Dat je je roeping moet vinden. Dat het belangrijk is een goede keuze te maken om succesvol te zijn. Ik denk niet dat alle vragenstellers dat persé bedoelen, maar het is wel de onderliggende verwachting waaraan je van kinds af aan wordt blootgesteld.
Wat nu als je meerdere heel verschillende talenten hebt? Wat nu als je zowel goed bent in websites bouwen als in mensen coachen? Moet je dan kiezen? Nee, zegt Emilie Wapnick. Zij houdt een prachtig pleidooi voor “multipotentialites”; mensen die meerdere talenten hebben en die tegelijkertijd of opeenvolgend tot bloei brengen. En multipotentialieten hebben ook “super powers”! Ze noemt de volgende:
Alledrie vermogens die in deze tijd uitstekend van pas komen.
In mijn coachingspraktijk voor hoogbegaafden is dit thema veelvoorkomend. Veel hoogbegaafden vinden het lastig een loopbaan te kiezen, omdat ze meerdere talenten hebben, snel leren (en snel vervelen) en breed geïnteresseerd zijn. Het is vaak een enorme opluchting om de overtuiging te kunnen loslaten dat je moet kiezen. Om vervolgens te gaan verkennen hoe je je passies kunt gaan combineren (parallel of integraal).
[:]
Listening, if we did it deeply and fully,
would totally transform our lives.
Listening is an experience of communion
in which we choose to be present.
When we listen deeply,
we “hear” with our heart, not just with our ears.
Listening is not a casual or insignificant act,
but an act of great purpose and beauty.
It is also a practical and effective way for us
to offer each other love and respect.
by Paul Ferrini[:]
De ondertitel luidt: “Hoe elkaar (terug) te vinden en niet (meer) kwijt te raken”. Een boek waarin Ingeborg Bosch, de ontwikkelaar van de Past Reality Integration-therapie, vanuit de bril van PRI kijkt naar de liefdesrelatie. Een logisch en mooi boek, omdat het redeneert vanuit het kader dat je alleen aan de relatie kunt werken door aan jezelf te werken:
Een van de grootste problemen in relaties is dat we de neiging hebben om de oorzaak van onze eigen nare gevoelens op onze partner te projecteren. Zij deed dit. Hij deed dat. En ga zo maar door. Het is natuurlijk ook echt heel moeilijk om steeds eerst binnen in jezelf te kijken wanneer je je boos, verdrietig of slecht voelt. De manier waarop wij mensen functioneren is nu eenmaal sterk gericht op wat zich buiten onszelf afspeelt en buiten onszelf zien we al die andere mensen, en vooral onze partner, wel of juist niet doen wat de wij zouden willen. In plaats van ons af te vragen wat er aan de hand is met onszelf, en waarom het zo moeilijk kan zijn om te gaan met wat de andere persoon, in onze perceptie, doet, gebruiken we vaak ‘zij moet veranderen’-strategie.”
Ingeborg Bosch stimuleert je om van perspectief te veranderen.
“We moeten stoppen met buiten onszelf te kijken wanneer we ons ergens slecht over voelen. Laten we eerst naar binnen kijken. Alleen door naar binnen te kijken kunnen we er écht achter komen waarom we ons slecht voelen”.
Het is dezelfde boodschap die ook Otto Scharmer in zijn Theory-U uitdraagt: “Turn the camera back on yourself“.
Misschien is het wel het belangrijkste inzicht dat ik ooit heb gekregen, omdat het kan leiden tot duurzame verbetering van verbinding tussen mensen, als we allemaal deze verantwoordelijkheid nemen. Het is verrekte moeilijk, maar het is volgens mij de weg naar vrede .
In het boek werkt Ingeborg Bosch verder uit hoe je in relaties elkaar kunt helpen naar jezelf te kijken, wat je zoal kunt tegenkomen als je een kijkje binnenin neemt en geeft ze ook een aantal praktische oefeningen voor stellen.
Wat mij ook aansprak is haar model om naar de verschillende aspecten van een relatie te kijken: ziel, mentaal/emotioneel, lichamelijk en levensfilosofie. Dat komt weer overeen met de vier dimensies van je authentieke zelf, waarmee ik in mijn coachingspraktijk werk en dat gebaseerd is op het model van mijn leerschool van Pioniers in Authentiek Leiderschap, ontwikkeld door Paulien Assink.
Zo komt alles weer samen en is er misschien toch een waarheid, van waaruit we kunnen werken en redeneren…[:]
Uit onderzoek van het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen (IHBV) blijkt dat veel hoogbegaafden hun talenten niet kwijt kunnen op de werkvloer. Dat is nogal een heftige uitkomst, vind ik. Dat zijn veel mensen met ideeën en creativiteit die dat niet helemaal benutten. En dat heeft impact op hun welzijn. Goed dat het IHBV dit soort onderzoek doet!
Uit mijn meer kwalitatieve onderzoek valt mij op hoe moeilijk het voor hoogbegaafden is om waarderend over hun eigen vermogens te spreken. In een land waar je je hoofd beter niet boven het maaiveld kunt uitsteken, ervaren hoogbegaafden hun mogelijkheden soms eerder als iets lastigs dan iets moois. Iets waarover je beter kunt zwijgen. Daar zit volgens mij ook een deel van de oplossing. En dat is waarom ik in mijn coachingspraktijk voor hoogbegaafden focus op “heel goed worden in waar je goed in bent”. Dat hoogbegaafden zich positief verhouden tot wie ze zijn en wat ze kunnen. Dat zijn mooie trajecten, die een bevrijdende werking kunnen hebben omdat mensen mogelijkheden gaan zien in plaats van belemmeringen.
Dit kwalitatieve onderzoek bestaat overigens uit het voeren van gesprekken over de meerwaarde van hoogbegaafdheid en uit coachingsgesprekken met individuele hoogbegaafden sinds 2012.
[:]
Dit boek wilde ik al een paar jaar lezen, maar soms wacht ik blijkbaar tot de timing goed is. Een nieuwe geheel herziene druk leek me het juiste moment en dat klopte.
Bommerez’s boek gaat over het ontdekken van de eenvoud onder de complexiteit. Het stimuleert je je niet te laten intimideren door complexiteit en de snelheid en veelheid van informatie. Het stimuleert je te vertragen en waar te nemen welke universele principes, waarden, impliciete ordening daarachter schuil gaat. Ik schrijf “schuil gaat”, omdat we vooralsnog nog niet zo zijn geoefend in het gezamenlijk waarnemen en ontdekken hiervan.
De afgelopen tijd heb ik me door de hoofdstukken heen gewerkt. Niet in de betekenis van dat het zwaar was, maar omdat ik iedere zin wilde opnemen en ondertussen mindmaps voor mezelf maakte om alles goed tot me te laten doordringen en mijn eigen inzichten ermee te verenigen.
Het is een rijk boek, waarin lijnen samenkomen: Covey’s eigenschappen van effectief leiderschap, Collins’ Good to Great, Scharmer’s Theory U, Margaret Wheatley’s Leiderschap en de nieuwe fysica, Barry Long’s inzichten over liefde, Bohm en Isaacs over dialoog, Dana Zohar’s SQ, systeem denken, nu ja, kijk maar op mijn website naar mijn inspiratiebronnen.
Een boek dat ik las en waarbij ik voortdurend knikte, omdat Bommerez opschrijft wat al sluimerde. Hij verwoordt het helder en schroomt niet om in het boek belangrijke bevindingen (de kern) vrolijk te herhalen. Zodat kan doordringen dat alles er al is en dat we beter zullen leren ons erop af te stemmen. Dat “dialoog hét voertuig is voor leiderschap in de eenentwintigste eeuw”. Dat – in mijn woorden – onze hersenen en ons hart een ontvangststation zijn en geen opslagruimte. Dat een relatie niet iets is tussen twee, maar dat er een derde component bijhoort, de verzoenende, neutrale.
Als ik het zo opschrijf, lijkt het abstract, maar door de voorbeelden weet Bommerez het concreet en toegankelijk te maken.
Het motiveert en stimuleert me om met nog meer inspiratie samen met Olga de training Dialoog Begeleiden te verzorgen. We werken mee aan iets belangrijks.
Dank voor het schrijven Jan Bommerez!
Voorbeeld van een van mijn mindmaps, deze gaat over hoofdstuk 2 “het onzichtbare leren zien”
En hier zijn ze allemaal bij elkaar: Mindmaps Renate – Door de bomen het bos zien, Jan Bommerez[:]
