Dat was de vraag die we in een groep van zes hoogbegaafden dialogisch hebben onderzocht. We deden een aantal ontdekkingen die we graag delen en toetsen.
Wat we opmerkten is dat we als hoogbegaafden niet bang zijn voor n standpunten of meningen. Dat we op onderzoek uitgaan om iets echt te begrijpen, waar anderen misschien eerder op zoek gaan naar een overzichtelijk eenvoudig antwoord.
We kunnen het tot-een-conclusie-komen ook lang open houden, omdat we ruimte willen houden voor nieuwe onbekende perspectieven. Maar soms houden we het zo lang open dat je zou kunnen concluderen dat we moeite hebben met besluitvaardigheid. Niet over het alledaagse, maar wel over grotere vraagstukken.
Wij ontdekten dat we allemaal tegenstribbelen als we gedwongen worden stelling te nemen en dat we dat hard proberen te voorkomen. Velen van ons verwijlen liever in het genuanceerde midden, omdat we weten dat we niet alles weten. Een keuze voor het ene of het andere voelt dan onzorgvuldig. Hierbij speelt de behoefte mee aan autonomie om zelf rustig tot een oordeel te komen. De stelligheid van de één, doet afbreuk aan de autonomie van de ander. Het beperkt de ruimte voor onderzoek en dan wordt je iets opgedrongen.
De rol van advocaat-van-de-duivel nemen we allemaal wel eens in, om alle overwegingen en belangen in beeld te krijgen. Gemotiveerd door zorgvuldigheid en rechtvaardigheid (alle stemmen horen). Als we dat doen zonder toelichting, zorgt dat regelmatig voor onbegrip of irritatie. Anderen denken dan dat we die contraire mening echt hebben, terwijl het als testen van standpunten bedoeld is. Bovendien oordelen anderen soms dat je te lang naar het minst populaire standpunt blijft luisteren. Ook hier spelen de waarden rechtvaardigheid en zorgvuldigheid een rol in ons gedrag. En misschien een sterke motivatie om je echt in de ander in te leven.
Het helpt in deze situaties als je ondertiteling geeft bij je vragen: “Ik kruip nu even in de rol van advocaat-van-de-duivel” of “Omdat ik dit minderheidstandpunt nog niet helemaal begrijp, heb ik toch nog wat vragen, zodat we niets over het hoofd zien”.
Feitenvrij geklets is niet aan hoogbegaafden besteed. Zonde van de tijd en energie. Sommige dingen zijn gewoon waar, totdat het tegendeel is bewezen.
Net als iedereen worstelen hoogbegaafden ook met “je uitspreken” omdat tegenwind spannend kan zijn. Maar dat lijkt generiek te zijn.
Tot slot hebben we ons afgevraagd of er wel één moraal is. Zijn er universele principes waaraan ieder mens toetst? Iets als “menselijkheid” of “vriendelijkheid”? Morele beoordeling gaat altijd over het afwegen van waarden, waarbij soms het ene en dan weer het andere belangrijker is afhankelijk van omstandigheden. Slechts degene die helemaal onthecht is, zoals het Boeddhisme stimuleert, zal voorbij kunnen bewegen aan dé moraal. Maar zover waren we tijdens dit onderzoek nog lang niet.
9 september 2025, Marit, Ruth, Job, Manon, Hildi en Renate
Geef een reactie